Σημαντικό παράγοντα στον χώρο του ναυτομοντελισμού και πριν ακόμα την έναρξη οποιασδήποτε κατασκευής, αποτελεί η έρευνα και η συλλογή πληροφοριών που αφορά το πραγματικό σκάφος.

Κι αυτό γιατί, όπως είναι νομίζω αντιληπτό, παράλληλα με τις ικανότητες του μοντελιστή, μόνο ένα συγκρίσιμο με το πραγματικό αντίγραφο καθορίζει και το τελικό αποτέλεσμα της ποιότητας του μοντέλου.

Χωρίς να υποτιμώνται η λογοτεχνία, η λαογραφία, ή ακόμα και οι συλλογές μοντέλων Ναυτικών Μουσείων, αδιάψευστη πηγή σύγκρισης και πληροφοριών αποτελούν οι φωτογραφίες ενός πραγματικού παραδοσιακού σκάφους, που όμως μέχρι πρότινος, ο μοντελιστής έπρεπε να διαθέσει σημαντικό χρόνο έρευνας για να τις ανασύρει.

Το μοντέλο αποτελεί ομοίωμα σκάφους που αν κι εύκολα κατατάσσεται στην κατηγορία «Τσερνίκι» (οξύπρυμνο) θεωρώ πως γοητεύει με τον ξεχωριστό του χαρακτήρα. 

Ήταν ένα σκάφος σχετικά στενό και μακρύ, «χαμηλοζωσμένο» (με χαμηλό ύψος από την επιφάνεια της θάλασσας) και με αρκετά κυρτό πλωριό ποδόσταμο.

Δεν είναι γνωστό αν αποτελεί έκφραση της τοπικής παραδοσιακής ναυπηγικής, όμως το σκάφος συναντάται σε πολλές φωτογραφίες στα λιμάνια της Μυτιλήνης αλλά και στο φωτογραφικό υλικό του βιβλίου “Focee” (Félix Sartiaux) που αναφέρεται στην εκκένωση της Φώκαιας και την μεταφορά προσφύγων στην Μυτιλήνη.

Κατασκευαστής / Shipbuilder : Θανάσης Γιαννίκος

Αγαπητοί φίλοι, ο naftotopos.gr εκτιμώντας το μεράκι και την προσπάθεια των φίλων της παραδοσιακής μας ναυπηγικής, σας παρουσιάζει το μοντέλο του Μαυρίδη Διαμαντή από τον Σταυρό Θεσσαλονίκης.

Όπως ο ίδιος λέει, ξεκίνησε πριν πολλά χρόνια σκαλίζοντας με τον πατέρα του μονόξυλα, αλλά μόνο συναντώντας τον naftotopoς.gr και την πρόθυμη ομάδα του, του δόθηκε η γνώση και η βοήθεια να προχωρήσει στην κατασκευή συνθετότερων μοντέλων Ελληνικών παραδοσιακών σκαριών.

Ομοίωμα παραδοσιακής αλιευτική κωπήλατης τράτας. Περιλαμβάνει 7 ζεύγη κουπιά, σε 6 πάγκους και ένα ζευγάρι στην κουβέρτα της πλώρης. Ο σχεδιασμός του σκάφους βασίστηκε:

• σε σχετική περιγραφή του Αντωνίου
• στο φωτογραφικό αρχείο του naftotopos
• στο σχετικό κείμενο του Ελευθ. Π. Αλεξάκη για τις Βατικιώτικες τράτες

Κατασκευαστής / Shipbuilder : Γιώργος Μπουζούνης

Αγαπητοί φίλοι, στην συνέχεια του βιβλίου «Ήρθαν τα καράβια τα Ζαγοριανά», ο φορέας πολιτισμού «Μαγνήτων Κιβωτός, παραδίδει ένα ακόμα εκδοτικό πόνημα με θέμα «Αλιείς και Αλιεία στη Μαγνησία».

Ο βραβευμένος ζωγράφος-εικαστικός και συγγραφέας του έργου αυτού Γιώργος Καφενταράκης, ως γόνος Μικρασιατικής ναυτικής οικογένειας, μεταφέρει προσωπικά βιώματα και εμπειρίες, συνοδευόμενες από έρευνα πολλών ετών στο χώρο της Αλιείας.

Αγαπητοί φίλοι, σας παρουσιάζουμε σήμερα την κατασκευή ενός φίλου του naftotopos, του Νίκου Δραγούμη, που αφορά σε ένα μοντέλο κωπήλατου Υδραίκου βαρκαλά που το χρησιμοποιούνταν στην Ύδρα ώς γυαλάδικη βάρκα καί ως σπογγαλιευτικό. 

Ο Υδραίικος Βαρκαλάς, είχε ολικό μήκος μικρότερο από 8 μέτρα και το κύριο χαρακτηριστικό του ήταν η πολύ ελαφριά κατασκευή του σε συνδιασμό με το μικρό βύθισμα της βάρκας που έδινε τη δυνατότητα στόν ψαρά να τραβά εύκολα το σκάφος στήν ακτή. 

Αγαπητοί φίλοι, ως μία από τις παράλληλες αλλά λιγότερο προβαλλόμενες δραστηριότητες μας, σας παρουσιάζουμε το άρθρο "Traditional Boats of Greece" (Παραδοσιακά σκάφη της Ελλάδος) και στο οποίο ο αρθρογράφος (Nic Compton) κρίνει απαραίτητο να μνημονεύσει την συμβολή του naftotopos.gr στην διατήρηση της Ναυτικής μας κληρονομιάς, αλλά και μελών της ομάδος μας, στην συγγραφή του άρθρου.

Μοντέλο παραδοσιακού Τσερνικού με ιστιοφορία Πέννα.

Tο Τσερνίκι ήταν ένα οξύπρυμνο σκάφος με ένα ευθύ κεκλιμένο πλωριό ποδόσταμο.Το όνομά του πιθανόν προέρχεται από το Τουρκικό πλοίο "Tsikirne", ή από ένα πλοίο που χρησιμοποιήθηκε στο Δούναβη και ονομαζόταν "Černík" ή "Cirnik".

Η ιστιοφορία «πέννα» πήρε το όνομα της από την ομοιότητα του μεγάλου ιστίου, με το φτερό πτηνού που παλαιότερα χρησιμοποιούνταν ως πένα γραφής.

Τσερνίκια κατασκευάζονταν κυρίως από καραβομαραγκούς στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και των παράκτιων πόλεων της Μικράς Ασίας, με συνηθέστερη χρήση ως μικρά εμπορικά σκάφη.

 Κατασκευαστής / Shipbuilder : Θανάσης Γιαννίκος

Ομοίωμα χαρακτηριστικής μορφής εμπορικού καϊκιού που εμφανίζεται σε πολλές φωτογραφίες των αρχών του 19 αιώνα, στην περιοχή του ΒόριοΑνατολικού Αιγαίου.

Η ιδιόμορφη ιστιοφορία του σκάφους, χαρακτηρίζεται από την απλότητα της με τοποθετημένο στη μέση του ένα υψηλό άλμπουρο, με μία κλίση 10-12 μοιρών προς την πρύμνη, χωρίς πρότονο και επίτονο, παρά μόνο τις αντιστηρίξεις απλών ξαρτιών, δύο σε κάθε πλευρά  του. Το μοντέλο φέρει ιστιοφορία μονής ψάθας χωρίς ράντα, και συμπληρώνεται με δύο φλόκους που εκτείνονται από την πλώρη με απλή πρόσδεση σε ένα εύκολα μετακινούμενο μικρό μπαστούνι (πρόβολο).

Κατασκευαστής / Shipbuilder : Γιώργος Μπουζούνης

Ομοίωμα καραβόσκαρου μεσαίου μεγέθους με ιστιοφορία σκούνας με σταυρώσεις που χρησιμοποιήθηκε ως επιβατικό ή εμπορικό σκάφος μέχρι τα μέσα του εικοστού αιώνα.

Τα σκάφη αυτά χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για εμπορικούς αλλά και πολεμικούς σκοπούς, διότι το κύριο ζητούμενο ήταν οι υψηλές ταχύτητες για τις οποίες ήταν ικανό, σε συνάρτηση με τη δυνατότητα πλεύσης σε κλειστότερες ως προς τον άνεμο γωνίες, συγκρινόμενο με παρόμοιου μεγέθους πλοία άλλης ιστιοφορίας, όπως μπρίκια, κορβέτες κλπ.

Πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τους Ολλανδούς (από το 1650 περίπου) αλλά και από τους λοιπούς Ευρωπαίους, μεγάλη όμως άνθηση -και εξέλιξη- γνώρισε στα χέρια των Αμερικανών που χρησιμοποιήθηκε σας ταχύ πολεμικό, επιβατικό, εμπορικό, αλειευτικό, εκπαιδευτικό, αλλά και αθλητικό αναψυχής μέχρι σήμερα.

Οι Έλληνες το χρησιμοποίησαν εκτεταμένα στην επανάσταση και κατόπιν για εμπορικές δραστηριότητες. Παρόμοια ιστιοφορία, με μικρές διαφορές, είναι η Γολέττα (Γαλλική ονομασία της σκούνας).

Σχέδιο - κατασκευή / Drawing - Shipbuilder : Ελευθέριος Δαμουράκης

Αγαπητοί φίλοι μετά από πρόσκληση του ιστοτόπου Lesvosoldies.gr ο συνεργάτης μας Θανάσης Γιαννίκος επιχειρεί μία προσπάθεια ερμηνευτικής θέασης φωτογραφιών, από την ναυτική παράδοση της Μυτιλήνης.

                     
Αγαπητοί φίλοι ο πολιτιστικός φορέας «Μαγνήτων Κιβωτός-Εκδοτική Δημητριάδος» στο πλαισίου του θεματικού έτους: "Μάγνητες και ο πολιτισμός της θάλασσας" κυκλοφορεί την έκδοση δύο βιβλίων για τη ναυτιλία της Μαγνησίας και σε πολυτελή κασετίνα.
Πρόκειται για ένα ημερολόγιο για το 2015 με τίτλο "Μάγνητες και ο πολιτισμός της θάλασσας» καθώς και της 360 σελίδων έκδοσης με τίτλο "Ήρθαν τα καράβια τα Ζαγοριανά» με συγγραφείς τον Αλέξανδρος Καπανιάρη και Νίκο Τσούκα.

Ως Έλληνας μοντελιστής και προερχόμενος από ναυτική οικογένεια, από τα πρώτα μοντέλα που έχω κατασκευάσει είναι και το καΐκι του παππού μου. Ο παππούς μου ήταν ψαράς και είχε δύο τρεχαντήρια με αρματωσιά (εξαρτισμό) απλής σακολέβας. Ο πατέρας μου είχε πάντα να πεί μια ιστορία για εκείνα τα σκαριά και θυμάμαι είχε μία φωτογραφία, ίσως την μοναδική, που έδειχνε μια σκηνή σε λιμάνι, με ένα μεγάλο άσπρο πανί πάνω από το κεφάλι του παππού μου.Την είχα δει μία φορά, αλλά δυστυχώς δεν ξέρω τι απέγινε. Σκέφτηκα λοιπόν, ότι ήταν η σειρά μου να διατηρήσω τη μνήμη του και τα καΐκια του, μέσα από τον δικό μου τρόπο και να κατασκευάσω το μοντέλο ενός από τα σκάφη του.

Ομοίωμα παραδοσιακής κωπήλατης Σμυρναίϊκης Γαίτας. Η ναυπήγηση του μοντέλου έγινε με τη βοήθεια νάυαθρου, από 35 νομείς ξύλου καστανιάς, διαστάσεων 1,5 Χ 3 χιλιοστά. Το πέτσωμα είναι διπλό αποτελούμενο από το πρώτο με ξύλου πεύκου (1 χιλ.) και το δεύτερο Ramin (0,6 χιλ.). Η καρίνα, τα ποδοστάματα, στραγαλιές, κουπαστή κλπ, από ξυλκεία Ramin - Καρυδιά.

• Διάρκεια κατασκευής: 06/2013 - 03/2014
• Φωτογραφικό αρχείο: naftotopos.gr

Σχέδιο - κατασκευή / Drawing - Shipbuilder : Γιώργος Μπουζούνης

Ομοίωμα παραδοσιακής κωπήλατης τράτας με 2 λατίνια. Περιλαμβάνει 7 ζεύγη κουπιά, σε 6 πάγκους και ένα ζευγάρι στην κουβέρτα της πλώρης. Ο σχεδιασμός του σκάφους βασίστηκε:

• σε σχετική περιγραφή του Αντωνίου
• στο φωτογραφικό αρχείο του naftotopos
• στο σχετικό κείμενο του Ελευθ. Π. Αλεξάκη για τις Βατικιώτικες τράτες

Κατασκευαστής / Shipbuilder : Γιώργος Μπουζούνης

Ομοίωμα παραδοσιακού Τσερνικοπεράματος με ιστιοφορία : Κέρκουρος (Κότερο ή Μπούμα και φλόκο).

Κατασκευαστής / Shipbuilder : Γιαννίκος Θανάσης

Η κατασκευή ακολούθησε το σχέδιο των γραμμών του Τσερνικοπεράματος «Σελήνη»  και όπως αποτυπώνεται στο βιβλίο Ελληνική Παραδοσιακή Ναυπηγική του Κ. Δαμιανίδη (σελ 58).

Ο εξαρτισμός και η ιστιοφορία  του μοντέλου, βασίστηκε στο βιβλίο «Περί εξαρτισμού των πλοίων» του Κοτσοβίλη (σελ. 66).

Επιλογή χρωμάτων: Από προφορική-γραπτή παράδοση για τα χρώματα των Περαμάτων και προσωπική αισθητική. 

Μία παρουσίαση του ARXIPELAGOS.COM Channel, της μοντελιστικής δουλειάς του Μανώλη Ζώρζου από τη Σύρο, με στόχο τη διατήρηση των ιδιαίτερων κατασκευαστικών στοιχείων που πλαισιώνουν την ξυλοναυπηγική μας παράδοση.

Ομοίωμα παραδοσιακού τρεχαντηρού με ιστιοφορία Μπρατσέρα (ψάθες και φλόκο).

Κατασκευαστής / Shipbuilder : Μπουζούνης Γεώργιος

Το σχέδιο των γραμμών του σκάφους είναι από τον Χ. Αθανασίου, όπως χαράχτηκε επάνω σε σανίδα (1,20 Χ 0,20 εκατοστά), το 1945 στην Αλλόνησο. Δημοσιεύτηκε στις "7 ημέρες" της καθημερινής Τόμος ΚΖ.

Το σχέδιο της ιστιοφορίας, οι βασικές διαστάσεις είναι σύμφωνα με τον Κοτσοβίλη (σελ. 75).

«Μπές τσιφτές» - «καπεταναίοι» - «παλατζήδες» - «χαμνατζήδες» - «ντουρούκια» - «μπαλουχανάς», ονόματα πρωτάκουστα, παράξενα, ξενικά, φερμένα από το παρελθόν. Τότε που στην Ανατολική πλευρά του Αιγαίου, οι Έλληνες ψαράδες στήριζαν με την αλιεία την οικογένεια και τον τόπο τους. Τότε, που η συνεργασία ανθρώπων και σκαφών, αν και επιτακτική, γίνονταν με «μπέσα». Τότε που το κάθε σκάφος δεν ήταν μόνο ένα εργαλείο, αλλά είχε μέρος στον σεβασμό.

Το μοντέλο αποτελεί ένα ομοίωμα "Bes Cifte" (πέντε ζευγάρια), ένα δεκάκωπο γριποκάϊκο - φτιαγμένο για ψάρεμα με «γρίπο», όπου καπεταναίοι, κωπηλάτες (παλατζήδες) και τιμονιέρηδες (χαμνατζήδες), έπρεπε να δουλέψουν σκληρά για να φέρουν τις παλαμίδες (ντουρούκια) στην ψαραγορά (μπαλουχανά) με δίκαιη μοιρασιά στο κέρδος ή την ζημιά.

Κύρια πηγή πληροφοριών: Το βιβλίο  «H Πρώτη Αντιγόνη» - Tα Πριγκιπονήσια

Κατασκευαστής / Shipbuilder : Μπουζούνης Γεώργιος

Πώς το χόμπι του ναυτομοντελισμού συνδέεται με τη διατήρηση της ξυλοναυπηγικής μας παράδοσης. Ο κ. Γιάννης Παντάκης μιλά για την αξιόλογη διαδικτυακή προσπάθεια που έχει στόχο την προβολή ενός μεγάλου κεφαλαίου του θαλασσινού πολιτισμού μας.

Κείμενο: Στέφη Αρέλη

"Ναυτότοπος", από το όνομα και μόνο, από την πρώτη αυτή επαφή, η προδιάθεση είναι θετική. Η συνακόλουθη γνωριμία και η περιήγηση στην ιστοσελίδα του "Ναυτότοπου" (www.naftotopos.gr) μπορεί να χαρακτηριστεί άκρως ενδιαφέρουσα, με πλήθος πληροφοριών όμορφα και εργονομικά ταξινομημένων.

Κάθε απορία ή αναζήτηση για οποιοδήποτε τύπο ελληνικού σκάφους βρίσκει άμεσα εκεί την απάντησή της. Σαφώς ένας διαδικτυακός τόπος που προσφέρει πολλά περισσότερα απ΄όσα θα υπέθετε κανείς για μία ιστοσελίδα ξύλινων καραβιών υπό κλίμακα. Σαν να ανοίγει το σεντούκι των θησαυρών. 

Αλήθεια, θα θέλατε να δείτε με μια λαογραφική και διαφορετική αισθητική ματιά, τα πιο γνωστά παραδοσιακά ξύλινα καΐκια και βάρκες των θαλασσών του τόπου μας;

Να μάθετε εκτός από το σχήμα των καϊκιών μας, την αρματωσιά τους, τον τόπο και τον τρόπο που τα έχτιζαν, τα αγαθά που μετέφεραν, για ποιο είδος ψαρέματος τα χρησιμοποιούσαν, σε τι θάλασσες έπλεαν;

Κατάφραχτη τριήρη εποχής Κίμωνος του 5ου αιώνα π.X.

Αντίγραφο της Αθηναϊκής τριήρους 'ΟΛΥΜΠΙΑΣ' του πολεμικού ναυτικού.

Το μοντέλο ξεκίνησε έχοντας ως βάση τα μοντελιστικά κατασκευαστικά σχέδια του κιτ του Daniel Dusek, πλην όμως στην πορεία πραγματοποιήθηκαν σημαντικές αλλαγές ώστε να προσεγγίσουν την πραγματική κατασκευή της τριήρους.

Κατασκευαστής / Shipbuilder : Παπανδρέου Στέλιος

Ομοίωμα του πλοίου της Κερύνειας. Φορτηγό εμπορικό πλοίο το οποίο ναυπηγήθηκε γύρω στο 380 π.Χ. Ταξίδευε στην περίοδο των υστεροκλασικών χρόνων και συνέχισε να ταξιδεύει στα χρόνια του Μ. Αλεξάνδρου και για αρκετά χρόνια μετά από αυτόν.

Βυθίστηκε έξω από την Κυρήνεια της Κύπρου, στο ναυάγιο του οποίου βρέθηκε οτι μετέφερε 404 αμφορείς με κρασί και λάδι, σακιά με αμύγδαλα και 29 μυλόπετρες. Ιστορικά στοιχεία για το πλοίο της Κερύνειας θα βρείτε εδώ.

Στη σελίδα αυτή ο κατασκευαστής δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη ρεαλιστικότητα της παρουσίασης του εσωτερικού του αρχαίου σκάφους, αλλά και στα αρχαιολογικά του ευρήματα. Στην πραγματικότητα, παρουσιάζονται αναλυτικά 2 ίδια μοντέλα κατασκευασμένα όμως σε δυο διαφορετικές κλίμακες.

Κατασκευαστής / Shipbuilder : Αριστοτέλης Ράλλης

Κατάφραχτη τριήρη εποχής Κίμωνος του 5ου αιώνα π.X.

Αντίγραφο της Αθηναϊκής τριήρους 'ΟΛΥΜΠΙΑΣ' του πολεμικού ναυτικού.

Κατασκευαστής / Shipbuilder : Αριστοτέλης Ράλλης

Ομοίωμα παραδοσιακού τρεχαντηρού με ιστιοφορία Μπρατσέρα (ψάθες και φλόκους) και ολικό μήκο: 97 cm.

Το μοντέλο είναι πλήρως εξοπλισμένο με τις υπερκατασκευές του και το βασικό εξοπλισμό, που περιλαμβάνει φώτα πορείας, άγκυρες, πυξίδα, βοηθητική βάρκα, τρόμπα άντλησης υδάτων, τουαλέτα, τον εργάτη της άγκυρας και άλλα λοιπά αντικείμενα.

Κατασκευαστής / Shipbuilder : Δαμουράκης Ελευθέριος

Οι Σπέτσες ένα μικρό νησί στο σταυροδρόμι του Αργολικού, ναυτικός σταθμός ανά τους αιώνες, ακολούθησε την πορεία και την εξέλιξη της κοινής μοίρας των θαλασσινών τόπων.

Αυτό που έκανε τις Σπέτσες να ξεχωρίζουν από τους άλλους τόπους, είναι το πλούσιο πευκόδασός τους. Σε αντίθεση με τη γύρω περιοχή του Αργολικού, αλλά και το Αιγαίο. Αυτό προσέλκυσε τους ανθρώπους κάθε εποχής στους ασφαλείς όρμους του νησιού για την κατασκευή των πλοίων τους. Από την νεολιθική εποχή οι Σπέτσες, η αρχαία Πιτυούσα, βρίσκονται στο επίκεντρο των ναυτικών εξελίξεων.

Η ναυπηγική και οι συγγενείς προς αυτήν δραστηριότητες -ναυτικοί, καπεταναίοι, έμποροι- ασκήθηκαν συστηματικά από τους Σκοπελίτες ανάλογα με τις διεθνείς και τοπικές συνθήκες που επικρατούσαν στο νησί σε κάθε ιστορική περίοδο. Η μελέτη της ιστορίας του νησιού κατά τις τελευταίες δεκαετίες, έχει να επιδείξει έναν μεγάλο αριθμό τεχνιτών και λαϊκών καλλιτεχνών, οι δραστηριότητες και η παρουσία των οποίων σφραγίζει την ταυτότητα του νησιού και είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ιστορία του.

Η ναυπηγική τέχνη, τόσο παλιά όσο κι ο κόσμος, άκμασε στη Σάμο από τα αρχαία χρόνια, για να μας παραδοθεί ξαναγεννημένη σαν αναγκαιότητα τον 18ο αιώνα. Οι νησιώτες, αρνούμενοι για αιώνες τη θάλασσα από το φόβο των πειρατών και το δέος του αγνώστου, ξαναεπιστρέφουν και αφήνονται στην κουβαλήτρα περιπέτειά της.

Ένα καΐκι από τη Μικρασιατική καταστροφή. Πρόσφυγας από την Κωνσταντινούπολη ήρθε ο Μιχαήλ Σαπουντζόγλου στην Καλαμάτα το 1922. Ψαράς στη Θάλασσα του Μαρμαρά ήταν. Το μόνο που πήρε μαζί του στην Ελλάδα ήταν ο μπιγιαντές του, το καΐκι του. Από το ψάρεμα, ανάστησε το γιο και τις τρεις κόρες του, στα προσφυγικά της Ανάληψης. Δεκαέξι πεζότρατες λέγεται πως έφτασαν στην Καλαμάτα, μετά τη...

Αποτελεί πολύ δύσκολο εγχείρημα να προσπαθήσεις να καταλάβεις και να κατατάξεις σε κατηγορίες τους τύπους των ιστιοφόρων που έπλεαν στις ελληνικές θάλασσες και κατ' επέκταση στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα.

Δεδομένου ότι η τυποποίηση της κατασκευής και της εξαρτίας δεν υπαγόταν σε κάποια μορφή επιστημονικής τεκμηρίωσης, κάθε ναυτότοπος ναυπηγούσε ιδιαίτερα σκαριά και χρησιμοποιούσε τη δική του ιστιοφορία που προσαρμοζόταν στις ιδιαίτερες τοπικές συνήθειες και ιδιομορφίες της περιοχής. Έτσι οι συνήθεις τύποι σκαριών και ιστιοφοριών έπαιρναν διαφορετικές ονομασίες από...