(Συμπεριλαμβάνεται επικαιροποιημένη αναφορά)

Πάει καιρός που στο βιβλίο του Κοτσοβίλλη «Περί εξαρτισμού των πλοίων» διάβασα για την ιστιοφορία που επιγράφεται ως Μπελού ή Σακκουλέβα και δίδεται περιγραφικά η εικόνα, όπου ένα σκάφος φέρει ιστιοφορία σακκολέφης (ιστίο) και φλόκο, αλλά με διαφορές. 

Στα νερά του Ευβοϊκού έπεσε αργά το απόγευμα του Σαββάτου 7 Οκτωβρίου 2017, το τσερνίκι ΜΕΔΩΝ ΠΛΕΙΟΝΗ. Πρόκειται για ένα πιστό αντίγραφο παραδοσιακού σκάφους, ο τελικός σχεδιασμός του οποίου έγινε με βάση σχέδια του 1838 και το οποίο κατασκευάστηκε με παραδοσιακή τεχνική από τον ναυπηγό Νικόλα Βλαβιανό και την ομάδα του στο ναυπηγείο «Νεώσοικος».

Αγαπητοί φίλοι, ο naftotopos.gr εκτιμώντας το μεράκι και την προσπάθεια των φίλων της παραδοσιακής μας ναυπηγικής, σας παρουσιάζει το μοντέλο του Μαυρίδη Διαμαντή από τον Σταυρό Θεσσαλονίκης.

Αγαπητοί φίλοι, σας παρουσιάζουμε σήμερα την κατασκευή ενός φίλου του naftotopos, του Νίκου Δραγούμη, που αφορά σε ένα μοντέλο κωπήλατου Υδραίκου βαρκαλά που το χρησιμοποιούνταν στην Ύδρα ώς γυαλάδικη βάρκα καί ως σπογγαλιευτικό.

Αγαπητοί φίλοι, ως μία από τις παράλληλες αλλά λιγότερο προβαλλόμενες δραστηριότητες μας, σας παρουσιάζουμε το άρθρο "Traditional Boats of Greece" (Παραδοσιακά σκάφη της Ελλάδος) και στο οποίο ο αρθρογράφος (Nic Compton) κρίνει απαραίτητο να μνημονεύσει την συμβολή του naftotopos.gr στην διατήρηση της Ναυτικής μας κληρονομιάς, αλλά και μελών της ομάδος μας, στην συγγραφή του άρθρου.

Οι Σπέτσες ένα μικρό νησί στο σταυροδρόμι του Αργολικού, ναυτικός σταθμός ανά τους αιώνες, ακολούθησε την πορεία και την εξέλιξη της κοινής μοίρας των θαλασσινών τόπων. Αυτό που έκανε τις Σπέτσες να ξεχωρίζουν από τους άλλους τόπους, είναι το πλούσιο πευκόδασός τους. Σε αντίθεση με τη γύρω περιοχή του Αργολικού, αλλά και το Αιγαίο. 

Η ναυπηγική και οι συγγενείς προς αυτήν δραστηριότητες -ναυτικοί, καπεταναίοι, έμποροι- ασκήθηκαν συστηματικά από τους Σκοπελίτες ανάλογα με τις διεθνείς και τοπικές συνθήκες που επικρατούσαν στο νησί σε κάθε ιστορική περίοδο. Η μελέτη της ιστορίας του νησιού κατά τις τελευταίες δεκαετίες, έχει να επιδείξει έναν μεγάλο αριθμό τεχνιτών και λαϊκών καλλιτεχνών, οι δραστηριότητες και η παρουσία των οποίων σφραγίζει την ταυτότητα του νησιού και είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ιστορία του.

Η ναυπηγική τέχνη, τόσο παλιά όσο κι ο κόσμος, άκμασε στη Σάμο από τα αρχαία χρόνια, για να μας παραδοθεί ξαναγεννημένη σαν αναγκαιότητα τον 18ο αιώνα. Οι νησιώτες, αρνούμενοι για αιώνες τη θάλασσα από το φόβο των πειρατών και το δέος του αγνώστου, ξαναεπιστρέφουν και αφήνονται στην κουβαλήτρα περιπέτειά της.

Ένα καΐκι από τη Μικρασιατική καταστροφή. Πρόσφυγας από την Κωνσταντινούπολη ήρθε ο Μιχαήλ Σαπουντζόγλου στην Καλαμάτα το 1922. Ψαράς στη Θάλασσα του Μαρμαρά ήταν. Το μόνο που πήρε μαζί του στην Ελλάδα ήταν ο μπιγιαντές του, το καΐκι του. Από το ψάρεμα, ανάστησε το γιο και τις τρεις κόρες του, στα προσφυγικά της Ανάληψης. Δεκαέξι πεζότρατες λέγεται πως έφτασαν στην Καλαμάτα, μετά τη...

Αποτελεί πολύ δύσκολο εγχείρημα να προσπαθήσεις να καταλάβεις και να κατατάξεις σε κατηγορίες τους τύπους των ιστιοφόρων που έπλεαν στις ελληνικές θάλασσες και κατ' επέκταση στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα.

Υπάρχει ένα μικρό νησί στο ΝότιοΑνατολικό Αιγαίο που πολλοί άνθρωποι γνωρίζουν για την φυσική ομορφιά του και την νεοκλασική αρχιτεκτονική των κτιρίων του. Αυτό που ίσως δεν γνωρίζουν, είναι ότι το νησί υπήρξε το κέντρο της Ελληνικής σπογγαλιείας. Για το σκοπό αυτό, και παρά την μικρότητα του, στα ναυπηγεία του  κατασκευάζονταν συγκεκριμένο είδος πλοίων και μοναδικά στο κόσμο. Αυτό το νησί είναι η Σύμη και το μοναδικό σκάφος της ονομαζόταν Συμιακή Σκάφη.

Αποτέλεσαν αχώριστους συντρόφους και εργαλεία των Ελλήνων για χιλιάδες χρόνια. Τα παραδοσιακά πλοία αποτέλεσαν μάρτυρες και εκπροσώπους της Ιστορίας, του Πολιτισμού και της καθημερινής ζωής των Ελλήνων. Σήμερα, τα σκάφη αυτά, τεκμήρια της ελληνικής ναυτικής παράδοσης, κινδυνεύουν με αφανισμό.

Το περαματάκι "ΣΟΥΛΤΑΝΑ", είναι ένα αρκετά νέο ξύλινο παραδοσιακό σκαρί. Χτίστηκε μόλις το 2002 από τον Γρηγορη Γρηγορίου, γνωστός με το παρατσούκλι "καζαμίας", στο καρνάγιο του Παναγιώτη Ψαραδελλη στη Σκάλα Καλλονής της νήσου Λέσβου (Μυτιλήνη). 

Μία απαραίτητη κατά την άποψή μου αναδημοσίευση, έστω και εάν είναι αργά για το συγκεκριμένο παραδοσιακό σκαρί που θα διαβάσετε παρακάτω. Πρίν από αυτό βρέθηκαν άλλα πολλά στη θέση του. Μετά πήραν άλλα και άλλα σειρά, μέχρι που φθάσαμε στο σήμερα... και σίγουρα θα περιμένουμε και άλλα, όσο θα υπάρχουν ακόμη παραδοσιακά σκαριά.

"Τα φώτα μη σε κλέβουνε των πλοίων των μεγάλων...
αυτή για μας είναι η ζωή, η άλλη είναι των άλλων"

Η απαρχή της πραγματοποίησης ενός ονείρου παιδικού. Πάνε σχεδόν δέκα χρόνια που γνώρισα τον Πάνο, ναύτη στο Αιγαιώτισσα ΙΙ τότε. Μια από τις πρώτες κουβέντες που είχαμε ήταν για το όνειρο το παιδικό του: κάποτε να φτιάξει ένα σκαρί ξύλινο σαν τα παλιά τα πειρατικά, με πλώρη περήφανη καραβόσκαρου, μπαστούνι να σημαδεύει τον ουρανό, πρύμη καραβέλας με σκαλιστά πολλά και ακρόπρωρα.

Οι βάρκες των ελληνικών λιμνών και λιμνοθαλασσών αποτελούν πρωτόγονα κατασκευάσματα που δεν υπακούουν, σε καμιά σχεδόν περίπτωση, στους κανόνες της ναυπηγικής τέχνης. Οι κατασκευαστές τους - απλοί μαραγκοί, αγρότες ή ψαράδες των παραλιμνίων περιοχών - δεν έχουν καμιά ουσιαστική επαφή με το θαλασσινό στοιχείο και τις απαιτήσεις του.

Είναι κάποιοι από τους λιγοστούς πια τεχνίτες παραδοσιακών ξύλινων σκαφών. Οι ίδιοι αυτοαποκαλούνται καραβομαραγκοί. Για περισσότερες από δεκατρείς ώρες την ημέρα «φτιάχνουν καράβια και κάνουν όλη τη μαραγκοσύνη». Τα τρεχαντήρια τους είναι τα παιδιά τους και τη στιγμή της καθέλκυσης καθενός από αυτά η ψυχή τους ξεκινά κι ένα καινούργιο ταξίδι.

Τα πλωτά μέσα, μικρά ή μεγάλα, ήταν πάντα αναπόσπαστο στοιχείο της ζωής και της οικονομίας κάθε ναυτικού τόπου. Εξυπηρετούσαν βασικές ανάγκες των ανθρώπων, όπως την επικοινωνία, τη μεταφορά αγαθών, την απόκτηση τροφής -κυρίως μέσω της αλιείας- και την εκμετάλλευση του θαλάσσιου φυσικού πλούτου. Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα ήταν καθοριστικά μέσα για τις πολεμικές -αμυντικές ή επιθετικές- συρράξεις στις παραθαλάσσιες περιοχές.

Για να κατασκευάσουν ένα σκάφος οι ναυπηγοί κατά τον 18° και 19° αιώνα έπρεπε πριν από όλα να εξασφαλίσουν την κατάλληλη ξυλεία. Τα ξύλα τα έκοβαν το χειμώνα. Η καλύτερη εποχή ήταν ο Ιανουάριος όταν το φεγγάρι ήταν γεμάτο, γιατι τότε μόνο τα δένδρα είχαν όλους τους χυμούς στον κορμό τους. Οι ξυλοκόποι που έκοβαν τα ξύλα για τα ναυπηγεία, είχαν ιδιαίτερες γνώσεις για τα σχήματα τους και για τον τρόπο που έπρεπε να κοπούν.

Σήμερα, μια που μπήκε και επίσημα το καλοκαίρι, θα παραμείνουμε στις θάλασσες και στην πρωτεύουσα της Μαγνησίας. Αφορμή, όχι ο καιρός, αλλά η σπουδαία έρευνα του Τάσου Αυγερινού, καταξιωμένου δημοσιογράφου (χρόνια συνάδελφου στον «Ρ») και λογοτέχνη, για την ιστορία και τους αγώνες των Μικρασιατών που σύνδεσαν τη ζωή τους με τη θάλασσα. Στο καινούριο του βιβλίο «Με τα πανιά και τα κουπιά», ο Τ. Αυγερινός μας παρουσιάζει την ιστορία των προσφυγικών καϊκιών στο Βόλο (εκδόθηκε από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Μικρασιατών «Το Εγγλεζονήσι»).

Δυο σημαντικές κατασκευές για την μελέτη της εξέλιξης της Ναυπηγικής. Η ναυπηγική την Αρχαία εποχή χαρακτηριζόταν από την τεχνική που έχει καθιερωθεί να ονομάζεται «SHELL FIRST» (πρώτα το κέλυφος) . Σύμφωνα με αυτή την τεχνική πρώτα στήνονταν η καρίνα με τα ποδοστάματα και στην συνέχεια άρχιζε το πέτσωμα με διαδοχικά μαδέρια εκατέρωθεν της καρίνας. 

Σκηνές εγκληματικές προβλήθηκαν, περιγραφές και μαρτυρίες ακούστηκαν που σε προσγειώνουν ανώμαλα στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα και αναρωτιέσαι τελικά για το πού ζούμε; ποιοι είμαστε; και ποιοι είναι αυτοί που καταστρέφουν το μέλλον μας; το μέλλον των παιδιών μας, διαγράφοντας έτσι απλά, αργά και βασανιστικά, αλλά και αρκετά προκλητικά θα έλεγα, το πλούσιο σε πολιτισμό και παράδοση παρελθόν μας; Για πόσο ακόμη;

Η παρακάτω "ανακοίνωση - πρόταση" βρίσκεται διαθέσιμη τόσο στο κόσμο αλλά κυρίως και στους αρμόδιους φορείς, τουλάχιστον από τις 15 Μαρτίου του 2007 όπου παραδόθηκε μέσω του Πολιτιστικού Ομίλου "Φίλοι των Παραδοσιακών Σκαφών" και στο naftotopos.gr

H ώρα για τη διάσωση της «ωραίας Eλένης» σήμανε... Eτσι, ένας σύγχρονος, άγνωστος «τρωικός πόλεμος» κάποιων ανθρώπων, που ξεκίνησε πριν από 8 χρόνια, για τη διάσωση τού σπάνιας ομορφιάς καϊκιού «Eλένη Π.», φτάνει στο τέλος του...

Η σχέση ενός ανθρώπου μ' ένα ξύλινο σκαρί αναδύει όλη τη ζεστασιά, τη μαγεία και την ελευθερία της θάλασσας.

ΤΗΝ ΣΧΕΣΗ του Γιώργου Δημελά με τον «?γιο Νικόλαο», το ξύλινο καραβόσκαρο που έσωσε ο ίδιος από καταστροφή το 1989, την χαρακτηρίζει το πάθος και το μεράκι, σε όλη τους την υπερβολή. Άλλωστε, ο «Άγιος Νικόλαος» είναι ένα απο τα τρία πλοία που χαρακτηρίστηκαν, και επίσημα πλέον, από το υπουργείο Πολιτισμού ως «διατηρητέα μνημεία».

«Eίναι μεράκι να παίρνεις ξύλα από χάμω, να τα φτιάχνεις σκαρί και να το ρίχνεις στη θάλασσα». H Σύρα ή Σύρος είναι νησί με μεγάλη ναυτική παράδοση κι ένα από τα λίγα μέρη που έχουν καταφέρει να διατηρήσουν ναυπηγείο ξύλινου σκάφους.